کارت بکشید، از ترامپ خانه بخرید!

بیتا محسنی-شاید کمتر کسی از شما، نخستین فرد یهودی اعدام شده پس از انقلاب را بشناسد؛ حاج حبیب القانیان. رییس انجمن کلیمیان تهران، کارآفرین و سرمایه‌دار بزرگ ایرانی بود. او را که نخستین بنیان‌گذار شرکت‌های پلاستیک‌سازی پلاسکو و صنایع پروفیل آلومینیم در ایران بود، تنها به فاصله دو روز پس از محاکمه در بامداد چهارشنبه، ٢۰ اردیبهشت ۱٣۵٨ به جوخه اعدام بردند. در میان اتهامات بی‌شمار حاج حبیب اما، تشویق به خارج کردن سرمایه از ایران نیز به چشم می‌خورد؛ اتهامی که این روزها، پس از تبلیغ و تشویق سید جواد هاشمی، بازیگر منتسب به طیف «ارزشی» سینمای ایران، برای خرید خانه در دبی، دوباره نام حاج حبیب و اعدام پر بحث او را پس از سال‌ها از پستوها بیرون کشیده است.

اگر این کار را بکنید، بچه‌هایتان هم دعایتان می‌کنند!

اگر این سال‌ها تبلیغات تلویزیون‌های فارسی زبان مثل جم‌تی‌وی را دیده‌ باشید، حتما متوجه شدید که در اوج تحریم‌های بانکی ایران، می‌توانید از ترامپ و شرکایش با کشیدن «کارت عضو شتاب» از داخل ایران، خانه بخرید! همان خانه‌هایی که به قول سید جواد هاشمی، «لایف استایل‌شان در دوبی، با هیچ جای دنیا قابل قیاس نیست.» پروژه‌ای که مربوط به شرکت DAMAC Properties متعلق به «حسین سجوانی» شریک ترامپ در پروژه DAMAC Hills است. برخی نیز این پروژه را مستقیما مربوط به داماد ترامپ می‌دانند. احتمالا همین گفته‌ها باعث شده که سید جواد در کمتر از ٢۴ ساعت از کرده خود پشیمان و از مردم عذرخواهی کند.

میلیاردر اماراتی، واسطه ایران و ترامپ؟!

درست سه سال پیش بود که سایت مصری «عربی ٢۱»، در یک گزارش اختصاصی به نقل از «منبع آگاه»، که نام آن‌را ذکر نکرد، مدعی شد که ایران در پی ارتباط گرفتن با ترامپ از طریق یکی از دوستان صمیمی او است. این سایت مدعی شد: «ایران از «حسین علی سجوانی» تاجر و میلیاردر اماراتی و رییس شرکت «داماک» امارات خواسته که برای تلطیف فضای ایجاد شده میان ایران و آمریکا با ترامپ ارتباط برقرار کند. سجوانی یک میلیاردر اماراتی است که از گذشته با ترامپ روابط اقتصادی داشته و از دوستان صمیمی او به شمار می‌رود. برخی رسانه‌ها او را ایرانی الأصل معرفی کرده‌اند اما او این مسئله را رد کرده و گفته که مادربزرگش عراقی است و دایی‎‌های پدرش هم‌چنان در بغداد زندگی می‌کنند. اما شراکت شرکت «داماک» به ریاست شیخ سجوانی با سازمان ترامپ، قصه‌های بسیاری در خود دارد. درحالی که ترامپ پیش از ژانویه ٢۰۱٨، سخن از این به میان می‌آورد که به سمت تجارت خارجی با شیوخ کشورهای عربی نخواهد رفت، در تعطیلات سال نوی میلادی، در کاخ مارالاگوی خود با نزدیکان شیخ سجوانی دیدار کرد. دیدار ماه می ساجوانی و ترامپ، بدین منظور صورت گرفت که شیخ اماراتی وعده داده بود می‌تواند سرمایه‌گذاران دیگر را نیز به سمت رییس جمهور آمریکا بکشاند، هدفی که با توجه به تبلیغات گسترده «داماک» در شبکه‌های فارسی زبان، با ادعای سایت «عربی ٢۱» هم‌پوشانی دارد. در همان سال گفته شد هر واحد مسکونی مستقر در دبی به قیمت ٢ میلیون و ۶۰۰ هزار درهم به فروش می‌رسد که معادل با ٨۰۰ هزار دلار است. رقمی که طبق یافته‌های «فراز» اکنون بین ٧۰۰ هزار درهم تا ٨ میلیون درهم است.

آمار خروج سرمایه‌ها از ایران

اما مسئله اینجاست که جامعه هدف سرمایه‌هایی که با هدف نجات از وطن می‌گریزند، تنها دبی نیست. درست همین چند ماه پیش بود که خبرگزاری ایرنا خبر داد ایرانیان رکورددار خرید خانه در ترکیه شده‌اند. طبق آمارهای رسمی، شهروندان ایرانی با قرار گرفتن در رتبه اول خرید ملک در ترکیه، در ۱۱ ماهه سال ۲۰۲۰ با رشدی ۳۸ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹، ۶ هزار و ۴۲۵ فقره ملک خریده‌اند. اصلی‌ترین مشوق ایرانی‌ها برای خرید ملک در ترکیه، اخذ اقامت و شهروندی این کشور با هزینه ٢۵۰ هزار دلاری است.

گرجستان نیز یکی از جامعه‌های هدف ایرانیان برای مهاجرت است. قیمت هر متر مربع ملک در تفلیس، پایتخت گرجستان بین ٩۰۰ تا ٢۰۰۰ دلار بسته به مناطق مختلف متغیر است. بر اساس قوانین گرجستان اتباع خارجی می توانند با خرید ملک به ارزش به ارزش حداقل ٣۵ هزار دلار آمریکا اقامت یک ساله دریافت کنند اما برای اقامت دائم دست کم باید ۱۱۵ هزار دلار هزینه کنند. اما چه چیز عواملی نیروی محرکه خروج این سرمایه ها از کشور است؟ احتمالا مقصر این وضعیت، نه سید جواد هاشمی است و نه چهره های امثال او که آن ها هم بنابه دلایلی که بی ارتباط به معضلات اقتصادی نیست، ویترین این تبلیغات شدند. بلکه مقصر کسانی هستند که با تصمیم گیری ها و اقدامات نابخردانه شان در سطوح ارشد مدیریتی، ایران را به جایی برای فرار و نه قرار تبدیل کرده اند!

سرمایه‌گذاری خارجی، معامله دو سر برد در بازی ریال و دلار

«محمد مهدی بحرالعلوم»، کارشناس بازار مسکن در برآوردی کلی نسبت به سرمایه‌های خارج شده از کشور طی بیست سال اخیر به «فراز» می‌گوید: «اخیرا بانک مرکزی در سایت خود گزارشی منتشر کرده که تراز پرداخت‌های ارزی کشور را از سال ۱٣٨۰ تا ۱٣٩۶ نشان می‌دهد. از سال ٩۶ به بعد به دلیل ملاحظات تحریمی این اطلاعات به‌روز نشده است. بررسی این گزارش نشان می‌دهد که تقریبا طی ٢۰ سال گذشته، نزدیک به ٢۰۰ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است. دلیل این خروج سرمایه هم این است که سیاست حاکمیت اقتصادی کشور، مدیریت شناور نرخ ارز است و سال‌ها سعی بر این بوده که برای بهبود رفاه و معیشت مردم سطح نرخ دلار، سطح برابری نرخ ارز در برابر ریال در سطوح مشخصی تا حد امکان مدیریت و از افزایش نرخ ارز جلوگیری شود تا بر قیمت کالاهای اساسی و معیشت مردم کمتر تاثیر بگذارد».

بحرالعلوم ادامه می‌دهد :«اما در نهایت شاهد بودیم که خروجی این سیاست در برخی از سیکل‌های نوسانی چند ساله یک جهش ارزی بود. دلیل هم این بود که واقعیت‌های اقتصادی و رشد نقدینگی به گونه‌ای بوده که در مدیریت نرخ ارز در این سطوح علی‌رغم برنامه ریزی‌ها و برآوردها ناتوانی وجود داشت بنابراین هر چند سال یک بار با یک جهش ارزی و تورم ناشی از آن مواجه بودیم که اخیرا بازه زمانی آن کوتاه‌تر هم شده است».

او درباره دلایل خروج سرمایه طی سال‌های اخیر گفت: «به طبع زمانی که نرخ ارز سرکوب شده و اجازه داده نمی‌شود که سالانه با تورم و نقدینگی رشدی صورت بگیرد، طبیعتا خروج سرمایه از کشور جذابیت ایجاد می‌کند. با این خروج سرمایه از کشور و سرمایه‌گذاری دلاری عملا فرد هم از یک افزایش قیمت ارز در جهش‌های پیش رو در سال‌های آتی بهره‌مند خواهد شد و هم اینکه اگر یک سرمایه‌گذاری دلاری در خارج از کشور داشته باشد یک بازده دلاری هم روی سرمایه خود به‌دست می‌آورد. بنابراین خاستگاه اصلی خروج ارز به خاطر همین سرکوب کردن نرخ برابری ارز در مقابل ریال است».

گریز از ایران، شاید راهی برای نجات سرمایه!

فرار سرمایه از هر کشور و به هر نحوی که صورت گیرد، برای اقتصاد کشور مبدا دارای تبعات زیادی است که می‌تواند به سرمایه‌های در گردش و چرخه اقتصاد ضربه وارد کند. این فرار سرمایه‌ها از بخش‌های زیادی ممکن است صورت گیرد، در صورتی که از بخش‌ها و منابع صادراتی و وارداتی خارج شود به تجارت خارجی لتمه وارد می‌شود که بدترین نوع آن خروج سرمایه از بخش تولید است. «محمود فاطمی عقدا»، کارشناس مسکن و رییس اسبق مرکز تحقیقات مسکن وزارت راه و شهرسازی با اشاره به دلایل موثر بر ترغیب سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر به «فراز» می‌گوید: «باید در نظر داشته باشیم که برنامه زندگی افراد یک جامعه با یکدیگر کاملا متفاوت است. برخی از افراد نگاهی به سمت مهاجرت دارند، بنابراین بخشی از تقاضای خرید ملک در خارج از ایران را این افراد تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر هستند افرادی که به دنبال متفاوت کردن سبد سرمایه‌گذاری‌شان هستند، این افراد بخشی از سرمایه‌شان را به‌صورت دلار یا ملک در خارج از کشور نگهداری می‌کنند. ما باید بدانیم که همیشه این روند بوده است».

فاطمی ادامه می‌دهد: «البته باید اشاره کنم که سال گذشته چند اتفاق رخ داد و تمایل به سرمایه‌گذاری در کشوری مانند ترکیه را برای سرمایه‌گذاران تشدید کرد. اولین دلیلی که می‌توانم به آن اشاره کنم اوضاع بی‌ثبات اقتصادی و کاهش روزمره ارزش پول است. اوضاعی که در ادامه به دلیل ثبات و تحولات مثبت اقتصادی، رشد شاخص‌ها و در نهایت امید به آینده‌ای بهتر در کشورهای دیگر خصوصا همسایگان ایران، موجب گریز مردم و سرمایه‌هایشان از کشور شده است. قوانین ضد توسعه و اشتغال خصوصا در حوزه دولت نیز در این تصمیم قطعا بی‌تاثیر نیست».

در نهایت باید گفت تا زمانی که عقلانیت به تصمیم و اعمال‌مان بازنگردد و هر چند سال تنها شعار ملاک پناه بردن و اعتماد به مسوول یا متولیان امور گردد اوضاع همین است و ایرانی‌ها در ترکیه و امارات و … خانه خواهند خرید و کار و بار وکلای مهاجرت، پررونق خواهد شد و طیاره‌هایمان پر از مسافرانی خواهد بود که می‌روند تا دیگر به وطن باز نگردند حتی با چشمانی اشک بار و دل‌هایی شکسته. در این میان گردانندگان برندهایی چون «داماک» و … که قطعا با درایت و تیزبینی دست روی افرادی چون سید جواد هاشمی می‌گذارند نیز به اهداف خود آن هم به راحتی خواهند رسید چرا که نه تنها سیدجواد بلکه تمام افرادی که طی ۴٨ ساعت گذاشته روی این موج سوار و در فضای مجازی در این آتش دمیدند نیز به نوعی سفیران این برند شدند…!